Bugün yeni bir yazı dizisine başlıyoruz. Uluslararası piyasa araştırma enstitüsü Gartner’ın her yıl periyodik olarak yayınladığı stratejik teknoloji trendleri araştırmasının 2019 raporunu irdeleyeceğiz.

Teknolojik Trendler Raporu Ne Anlama Geliyor?

Gartner, gelişmekte olan teknoloji statüsünden çıkıp yaygın kullanım alanı bulmaya başlayan ya da çok hızlı gelişme evresine girerek önümüzdeki beş yıl içinde yüksek yaygınlaşma noktasına ulaşacak teknolojileri stratejik teknolojiler olarak tanımlamaktadır.

Gartner’ın başka yardımcısı David Cearley, akıllı dijital ağların son iki yıldır sürekli gündemde olan bir konu olduğunu ve 2019’da itici güç olarak devam ettiğini belirtti. Örneğin, otonom araçlar ve arttırılmış zeka çözümlerinin entegre akıllı çözüm alanları sunabilmek için nesnelerin interneti (IoT), uç birim hesaplama (edge computing) ve dijital ikizlerle birlikte kullanıldığını belirtiyor.

Gartner’a Göre 2019’un En Popüler 10 Stratejik Teknoloji Trendi

Otonom Şeyler

Robotlar, insansız hava araçları ve otonom araçlar daha önce insan tarafından gerçekleştirilen işlevleri otomatikleştirmek için yapay zeka çözümleri kullanmaktadır. Bu otomasyonlar, katı programlama algoritmalarının ötesine geçerek çevre ve insanlarla daha doğal etkileşime girebilmek için yapay zekadan faydalanmaktadır.

Otonom şeylerin uygulama alanı arttıkça bağımsız çalışan nesnelerden ortak akılla çalışan akıllı topluluklara geçmeyi bekliyoruz. Böylece birden fazla akıllı şey, insanlarla ortak ya da insanlardan bağımsız çalışarak bir sorunu çözebilecek.

Örneğin bir insansız hava aracı ekinleri havadan inceleyip ekinlerin hasat edilmeye hazır olduğunu tespit ederse yine insansız olarak çalışan bir biçerdöver ile hasada başlayabilir.

Arttırılmış Raporlar

Arttırılmış raporlar, raporların nasıl geliştirildiğini, tüketildiğini ve paylaşıldığına odaklanan makine öğrenmesi alanıdır. Arttırılmış rapor yetenekleri hızlıca genel uygulama alanı bulacak ve veri hazırlama, veri yönetimi, modern analiz, iş süreçlerin yönetimi, iş süreci madenciliği ve veri bilimi platformlarını etkileyecektir.

Örneğin insan kaynakları, finans, satış, pazarlama, müşteri hizmetleri, satın alma ve envanter yönetimi gibi departmanlar karar alırken çalışanların aktivitelerinden yola çıkarak hesaplanan öngörüler iş yazılımları içine entegre edilecektir.

Arttırılmış raporlar, veri hazırlama, öngörü oluşturma ve tahmin görselleştirme süreçlerini otomatikleştirecek ve birçok noktada veri bilimcilerine duyulan ihtiyacı azaltacaktır.

Yapay Zeka Tabanlı Geliştirme

Pazar profesyonel veri bilimcilerinin yazılım geliştiricilerle birlikte çalışarak oluşturduğu önceden tanımlanmış modelleri kullanarak çalışabileceği iş modelinden uzaklaşarak yapay zeka ile güçlendirilmiş hazır çözümleri servis olarak geliştiriciye sunulduğu modele doğru dönüşmektedir.

Bu modelde yazılım geliştiriciye AI algoritmaları ve modelleri yazılım geliştirme araçlarına entegre yapay zeka özellikleriyle sunulmaktadır. Bu süreçteki bir başka gelişme ise yazılım geliştirme süreçlerinin 2022’ye kadar en az %40’nın yapay zeka tarafından gerçekleştirileceği ön görülmektedir.

Dijital İkizler

Dijital ikizler kavramı gerçek dünyadaki bir değer ya da sistemin dijital olarak temsilini ifade etmektedir. Gartner 2020 itibariyle 20 milyardan fazla bağlı sensör, uç nokta ve dijital ikizin entegre olacağını öngörmektedir. İşletmeler öncelikle dijital ikizleri basit bir şekilde uygulayacaktır. Zaman içinde ise bu ikizlerin yetenekleri, veri toplama, veriyi doğru şekilde görselleştirme, doğru analiz ve kuralların uygulanması ile iş amaçlarına olumlu etki edecek formata dönüştürecektir.

Dijital ikizler evrimi, IoT kavramının ötesinde işletmelerin kendilerinin dijital ikizlerini oluşturmasına yol açacaktır. Bu kavrama İngilizce adıyla Digital Twins of Organisations kısaca DTO adı verilecektir. DTO’lar şirketin iş modelini, şu anki durumunu, müşteriye ulaştırdığı değerin sürekli ölçümlenebildiği dinamik yazılım modelleri olacaktır.

Güçlendirilmiş Uç Birimler ya da Empowered Edge

Uç birim, bir kullanıcının kullandığı uç noktadaki cihaz ya da çevremizdeki gömülü sistemler anlamına gelmektedir. Edge Computing ya da Uç Birim Hesaplama adı da verilen bu alanda bilgisayar sistemi topolojisi bilgiyi, içerik toplamayı ya da içerik sunumunu uç noktada ya ad uç noktaya yakın bir yerde yapmaktadır. Böylece trafik ve işlemi yerel ağlar üzerinde gerçekleştirebilmekte, trafik yükü ve gecikmeleri ortadan kaldırabilmektedir.

Edge teknolojisi, nesnelerin interneti kavramı ile birlikte olan ve işleme kabiliyetlerini merkezi bir bulut sunucu yerine uç noktada gerçekleştiren bir çözümdür. Ancak yeni bir mimari getirmektense bulut bilişimin getirdiği yeni olanaklar kullanılarak işlemler uç noktalarda dağıtık olarak çalıştırılır. Bazı durumlarda hesaplama işleminin bir kısmı yine merkezi sistemler üzerinde de yapılabilir.

Önümüzdeki beş yıl içinde özel yapay zeka çiplerinin gelişmesi ile daha yüksek hesaplama ve veri saklama kabiliyetlerinin yanı sıra daha gelişmiş bazı kabiliyetler de uç noktalardaki cihazlara gelecektir. Bu sayede IoT dünyası daha heterojen bir hesaplama kabiliyetini endüstriyel seviyede uygulama fırsatı elde edecektir. Uzun vadede ise 5G yaygınlaştıkça, edge computing ortamları daha da fazla yaygınlaşacak ve merkezi sistemlerde hesaplama yaklaşımına geri dönülebilecektir. 5G’nin bu noktadaki avantajı ile düşük gecikme süreleri, yüksek bant genişliği sağlamasının yanı sıra kilometrekareye düşen sensör yada uç noktaya sayısının dramatik olarak artmasına sebep olacaktır.

Sürükleyici Deneyim

Sohbet platformları insanların internet dijital dünya üzerindeki haberleşme yöntemlerini değiştirmektedir. Sanal gerçeklik ya da Virtual Reality kısaca VR, arttırılmış gerçeklik ya da augmented reality kısaca AR ve karma gerçeklik ya da diğer adıyla mixed reality kısaca MR insanların dijital dünyayı algılamalarını değiştirmektedir. Algı ve iletişim modellerindeki bu iç içe geçmiş dönüşüm süreci gelecekte sürükleyici kullanıcı deneyimlerinin yaşanmasına sebep olacaktır.

Zaman içinde, bağımsız araçlar ve parçalı kullanıcı arayüzleri üzerindeki çok kanalları ve çok araçlı düşünce sistemimizi terk edeceğiz. Çok modelli deneyim insanları ve çevresindeki yüzlerce farklı uç nokta cihazlarını dijital dünya üzerinde bir araya getirecek. Geleneksel bilgisayarlar, araçlar, çevresel sensörler tek bir potada değerlendirilmeye başlanacak. Bu da bilgisayar tanımımızı bir cihazdan çıkarak çevremiz haline getirecek.

Blok Zinciri

Bitcoin ile hayatımıza giren bir diğer stratejik teknoloji ise blok zinciri. Blok Zinciri, bir tür dağıtık hesap defteri mekanizmasıdır. Güvenilir, dağıtık, saydam şekilde verilerin saklanması ile iş eko sistemlerindeki iş yükünü azaltabilecek potansiyele sahiptir. Günümüzün merkezi güvene dayalı veri modelleri gecikmeler ve veriye ulaşımda ek maliyetler yaratmaktadır.

Günümüzün blok zinciri teknolojiler ve konseptleri henüz emekleme aşamasına, tam olarak anlaşılmamıştır ve önemli iş süreçlerinin sürdürüldüğü organizasyonlar için halen güvenilmez bir teknoloji olarak değerlendirilmektedir.

Akıllı Alanlar

Bir akıllı alan, insanlar ve teknolojik sistemlerin bir arada bulunduğu, sürekli bağlı, açık, koordineli ve akıllı ekosistemlerdir. Bu ekosistemlerin insan, süreç, servis ve cihaz gibi farklı alt bileşenleri bulunmaktadır.

Bu trend çoğu zaman akıllı şehirler, dijital iş ortamları, akıllı evler ve bağlı fabrikalar olarak gündeme gelmektedir. Pazarın hızla sağlıklı akıllı alanlar sunabilecek ürünleri kabul edebilecek noktaya doğru gittiği konusunda sinyaller alınmaktadır.

Dijital Etik ve Gizlilik

Bireyler, şirketler ve devletler için dijital etik ve gizlilik konusundaki endişeler giderek artmaktadır. İnsanlar kendi kişisel verilerinin gerek özel sektör gerekse devlet kurumları tarafından ne şekilde kullanıldığı konusundaki gelişmelere endişe verici olarak nitelendirmektedirler.

Önümüzdeki dönemde gizlilik ve güvenlik konusundaki yaklaşımlar, güven inşa etmenin temel parçaları haline gelecektir. Güvene, gerçeğin herhangi bir delil ya da inceleme olmadan kabul edilmesi gözüyle bakılırsa işletmeler etik ve gizlilik konusunda daha kalın sınırlar tespit etmeye başlayacak böylece gizlilik ve etik arasındaki soru biz uyumlu muyuz noktasından biz doğrusunu yapıyor muyuz noktasına doğru evrilecektir.

Kuantum Hesaplama

Son olarak değineceğimiz stratejik teknoloji ise Kuantum hesaplama. Kuantum hesaplama, geleneksel hesaplama yöntemlerinin bir yana bırakılarak atom altı parçacıkların veri saklayabileceği qubit adı da verilen kuantum biti şeklinde veri saklama ve işlemeye dayalı yeni bir hesaplama yöntemidir. Paralel çalışma ve eksponansiyel genişleme olanakları ile günümüzün çok zor hesaplamaları çok basite indirgenebilmektedir. Otomotiv, finans, sigorta, ilaç, savunma ve araştırma gibi sektörler hali hazırda kuantum hesaplama konusunda yol katetmiş sektörlerdir. Bu teknoloji 2025’e kadar önemli değişiklikler getirmeyecek olsa da takip edilmesi gereken bir alan olarak not edilmelidir.

Bu raporun orjinaline Gartner‘ın internet sitesi üzerinden erişebilirsiniz.